Het is Code Rood voor de woningmarkt. De doelstelling van het kabinet om 75.000 woningen per jaar te bouwen wordt zowel dit jaar als volgend jaar bij lange na niet gehaald. In 2018 zag de NVM het aanbod aan nieuwbouwwoningen niet stijgen, maar dalen. Als de nieuwbouw niet snel en grondig wordt opgepakt, raakt de markt steeds verder in de vicieuze cirkel van dalend woningaanbod en blijvende prijsstijgingen.
Steeds meer mensen komen langs de kant te staan door te weinig nieuwbouw op maat, onbetaalbaarheid van woningen – met name in de grote steden – en nauwelijks aanbod. Vooral starters en middeninkomens staan buitenspel of hebben het zeer moeilijk om een geschikte woning te vinden. Het is soms al zover dat kinderen tot na hun dertigste bij hun ouders moeten blijven wonen, omdat er niets betaalbaars voor hen te kopen of te huren valt. Verder zien we mensen afhaken, omdat ze niet verder opgejaagd willen worden in de heersende ‘prijzengekte’. En ook voor de groeiende groep senioren die een passende woning zoeken om hun oude dag in door te brengen, is er veel te weinig aanbod.
Een ander fenomeen is dat steeds meer beleggers op de woningmarkt actief zijn. Dat gebeurt op vele fronten. We zagen al dat particuliere beleggers zich meer op de koopwoningmarkt begaven, omdat het met de huidige bankrente nu eenmaal lucratief is om in vastgoed te investeren en dat te verhuren. Een betrekkelijk nieuwe trend is dat expats er in de krappe huurmarkt steeds vaker voor kiezen om een woning te kopen in plaats van te huren. En door de aantrekkende economie en de aanstaande brexit huren ook (internationale) ondernemingen woningen voor hun nieuwe werknemers. Zo worden vaak hele huizenblokken – nieuwbouw of anderszins – al uit de markt getrokken voor andere gegadigden er aan te pas komen.
Het wordt hoog tijd dat het tij wordt gekeerd en de woningnood in Nederland een ferm halt wordt toegeroepen. Hiervoor zal een Nationaal Woningbouwplan gemaakt moeten worden. Dit plan zou onder andere moeten bestaan uit Rijksregie op belangrijke woningbouwprojecten, harde prestatieafspraken met gemeenten en provincies over bouwaantallen, rijksbijdragen voor infrastructuur en binnenstedelijk bouwen, en een plan van aanpak om meer vakmensen op te leiden. Bouwers, projectontwikkelaars, makelaars en andere marktpartijen zijn voorstander van een Nationaal Woningbouwplan. Helaas willen de overheden het (nog) niet. Maar ook zij zullen moeten inzien dat het zonder zo’n plan niet goed komt met onze woningmarkt.