Er zijn veel veranderingen in huize Jaarsma. Onze jongste van twaalf heeft voor de zomervakantie groep 8 van de basisschool afgerond en is twee weken geleden begonnen op de havo. Mijn vrouw had voor onze vakantie haar laatste dag in het ziekenhuis en is half augustus aan het werk gegaan als directeur van een welzijnsorganisatie. En zelf heb ik in augustus bij de NVM mijn werk overgedragen aan de nieuwe voorzitter Onno Hoes. Op vrijdag 30 augustus heeft de ledenvergadering van de NOA, de Nederlandse Ondernemersvereniging voor Afbouwbedrijven, mij benoemd als haar nieuwe voorzitter. Voor ons alle drie geldt dat bij het ene de deur sloot, en bij het andere het venster open ging.
Nederland is in de ban van de stikstofproblematiek. De Programmatische Aanpak Stikstof, waarbij stikstof van bouwprojecten elders gecompenseerd mocht worden, mag niet meer gebruikt worden omdat ze niet voldoet aan Europese regelgeving om natuurgebieden te beschermen. En zo komen steeds meer bouwprojecten stil te liggen. De vernieuwing van de Afsluitdijk, de verbouwing van het Binnenhof, de opening van Lelystad Airport, de aanleg van windmolenparken en talloze nieuwbouwprojecten voor woningen kunnen niet verder omdat stikstof vrij komt bij de werkzaamheden. In totaal gaat het om 18.000 projecten. Mogelijke oplossingen worden gezocht in het verlagen van de maximumsnelheid, inkrimping van de veestapel of inperking van het aantal beschermde natuurgebieden.
De crisis met knellende stikstofregels zet Nederland op slot. Als de meeste bouwprojecten en verbouwingen niet kunnen starten, zal dat grote gevolgen hebben voor de economie. Aannemers in de bouw en infra zullen snel uit het werk lopen en medewerkers naar huis moeten sturen. De aan- en verkoop van vastgoed zal snel minder worden, hetgeen grote gevolgen heeft voor de leden van mijn vorige club NVM. En de leden van mijn nieuwe vereniging NOA – de stukadoors, de vloerenleggers, de natuursteenbedrijven en de plafond- en wandmontagebedrijven – zullen ook snel minder werk hebben. De stikstofproblematiek zou zomaar op heel korte termijn de aanjager kunnen zijn van de volgende economische crisis. En dat mag uiteraard niet gebeuren.
Voor de bouwprojecten, en daarmee ook de economie, is de deur gesloten. En niemand weet waar het venster open gaat. Alleen de politiek kan deze impasse oplossen. Het kabinet zal heel snel met een herstelwet moeten komen om een crisis te voorkomen.